Natu lu fiatu, natu lu fatu... di Don-Mathieu Santini
A parunimia, a ci dici u dizziunariu, hè un raportu lissicali trà dui parolli ch’ùn ani micca u listessu sensu ma chì si scrivini o si prununciani à pocu pressu di a listessa manera.
I pruverbii si ni ghjovani monda, com’è quistu quì : Natu lu fiatu, natu lu fatu. Al di là di a sumidda fonica, sintiti i soni in risunenza : Natu lu fiatu, natu lu fatu. U sintiti u ventu chì passa in issi parolli ? In pumuntincu o in cismuntincu, i soni « tu » è « du » facini impittà a lingua contr’à u palatu. Pari acqua chì scola : « tttttttt… » Ed hè quì a putenza d’una lingua. Hè impastata di ventu, d’acqua… è d’amori. L’amori di sta lingua par parlà la, par metta la in l’arichja di i criaturi, aspittendu u miraculu di i primi parolli chì farani schiattà l’aria davant’à i labbra : Mammà, babbà… Sti labbra ingordi d’amori, di latti è di vita.
Hè cumplessa a leia trà i raprisentazioni mintali è i catigurii linguistichi. A lingua dici u mondu chì si faci dì. Ed hè cussì, ch’è no intrimu in a vita, ricchi d’una o parichji lingui intesi, impastata ugnuna à a so manera, livitendu in casa è in carrughju, prima di dà i so paniola caldi è sapuriti.
È po veni a scola è l’amparera chì da piaceri duventa nicissità. Ci voli tandu à fà i so duvera è à stu mumentu quì, sta lingua impastata diventa attrazzu di riflissioni è di pruduzzioni. Iè, ma quissa si faci quandu una lingua teni u so spaziu pubblicu.
A lingua corsa hè sta Cinaredda di a fola chì a so matrigna voli tena vicinu à u caminu (cunnisciti a ragana : u corsu s’ampara in casa). È parchì ùn pudaria andà anch’idda à u baddu di i principa linguistichi ? Da chì ùn pudaria avè un vistitu di luna ricamatu di soni ? Tuttu st’amori ch’emu datu à sta lingua, carca di a noscia mimoria, di i nosci anziani è à tempu gravida di tanti sbocciula artistichi chì si spannani in ugni locu…
Parchì issu spaziu di a scola ferma sempri da cunquistà di pettu à i cuntradanzi guvernamintali è lucali ? Oghji hè a riforma ministeriali di u CAPES dopu à quidda di u basciliè chì mettini in piriculu l’acquisti strappati Trent’anni fà.
Certi pensani chì a lingua corsa faci parti di u paisaghju è chì, trà bè è mali, si ni surtarà. D’altri si lacani cunvincia chì una lingua si ferma à a lucuzioni : « O fratè ! » D’altri si n’impippani ben’intesa. Par mantena una lingua minurata viva, ci voli à tena la caru è batta si par pudè trasmetta st’amori è circà di fà ch’un ghjornu si possi spannà à veru in u spaziu pubblicu. È da stu puntu di vista, ùn hè micca solu u guvernu chì ci metti i manetti è sta lutta ùn si ferma micca à u mottu « Lingua corsa ufficiali ». Raminteti vi : « natu lu fiatu, natu lu fatu ». Un fatu micca fattivu, ma un fatu chì veni da u latinu fatum. U distinu, a sorti… È una lingua dinò t’hà u so fatu. Ma s’idda si sfiata a lingua corsa, acqua è ventu ùn si pudarani più impastà, chì sti dui ilimenta ùn si poni lià senza amori. Raminteti vi : « Natu lu fiatu, natu lu fatu »
Don-Mathieu Santini